در شرایط امروزی که اطلاعات و دانش با زندگی بشر در هم آمیخته شده، نقش انسان در سازمان و نوع نگاه به او سهم بسزایی در موفقیت یا شکست سازمان‌ها دارد و در شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر نیز توجه به کارکنان به عنوان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین سرمایه سازمان مساله‌ای است که در سال‌های اخیر رشد فراوانی داشته است. در دوران حاضر موفق‌ترین سازمان‌ها آن‌هایی خواهند بود که بتوانند افرادی با توانایی اداره سازمان‌های یادگیرنده را جذب، پرورش و حفظ کنند. مسئولیت حوزه منابع انسانی شناسایی، جذب، پرورش، جبران خدمات و حفظ کارکنان مستعد بوده و ضروری است که واحد منابع انسانی با مشارکت و همکاری دیگران اطمینان حاصل کند که سرمایه فکری این کارکنان به‌طور کامل مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین توجه لازم و کافی به منابع انسانی از کارآمدترین شیوه‌های کاهش مشکلات سازمانی و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. زیرا منابع انسانی و نیروی کارآمد، بنیادی‌ترین عامل توسعه، سازندگی و تکامل بوده و موفقیت سازمان به استفاده کارآمد از نیروی انسانی بر پایه علوم رفتاری و ایجاد و حفظ سطح مناسبی از رضایت شغلی بستگی دارد، این موضوعی است که به‌طور جدی در دستور کار مدیران شرکت قرار گرفته است.
یادداشتی از مهندس محمد اسفندیارپور مدیر منابع انسانی شرکت گل گهر چاپ شده در ماهنامه اخبار فلزات
استخدام نیروی انسانی یکی از گلوگاه‌های اصلی بخش منابع انسانی سازمان‌ها محسوب می‌شود. چرا که بسیاری از سازمان‌ها به‌علت نداشتن فرآیند درست جذب و تعریف نشدن شاخص‌های گزینش نیرو، با مشکل حضور نیروهای ناکارآمد و غیر ماهر در سازمان مواجه هستند که به‌دلیل سهولت در پذیرش و ورود به سازمان رخ می‌دهد و هزینه‌های گزاف به سازمان‌ها و عدم موفقیت آن‌ها در عرصه کسب‌وکار تحمیل می‌کند.
اهمیت و ارزش منابع انسانی به عنوان شریان‌های مهم تولیدی بر کسی پوشیده نیست و تامین نیروی انسانی مورد نیاز جهت نیل به اهداف سازمانی، اولین وظیفه عملیاتی به‌شمار می‌رود. در این راستا شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر با تدوین خط مشی‌ها و سیاست‌های کلی منطقه، گام‌های موثری در جهت رسیدن به اهداف والای بهره‌وری برداشته و با جذب نیروی متخصص، سهم بسزایی در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منطقه دارد.
تغييرات سريع در حرفه‌ها به‌ویژه در زمینه‌های مهندسی و تکنولوژی، دليل منطقي قابل توجهي را براي تفکر مجدد در مورد شایستگی‌های حرفه‌ای مورد نیاز برای کارکردن در بخش صنعت و معدن به‌وجود آورده است. تقريباً توافق همگاني وجود دارد که کارکنان بخش صنعت و معدن بايد دامنه گسترده‌اي از دانش و مهارت‌هایی فراتر از تخصص فني رشته تحصيلی داشته باشند. بهعنوان مثال، يک مهندس نه‌تنها بايد درکي از نظريه داشته باشد، بلکه همچنين بايد مهارت‌هاي ضروري براي کاربرد نظريه در عمل را دارا باشد: توانايي تحليل انتقادي، مهارت‌هاي ارتباطي موثر، توانايي کار کردن در تيم‌ها، مهارت‌هاي مديريتي و توانايي يادگيري مادام‌العمر. افرادی که اين ويژگي‌ها را داشته باشند قادر هستند که نه‌تنها در زمینه تخصصی، بلکه همچنين در تحقيق، در مديريت و در بسياري از زمينه‌هاي علمي ديگر فعالیت کنند. وجه مشترک اين مهارت‌ها، قابل کاربرد بودن در حوزه‌ها و زمینه‌های مختلف و همچنین در موقعيت‌هاي عملي و واقعي است.
توسعه منابع انسانی
رسيدن به اهداف سازمان بستگي به توانايي کارکنان در انجام وظايف محوله و انطباق با محيط متغير دارد. اجراي آموزش و بهسازي نيروي انساني سبب مي‌شود تا افراد بتوانند متناسب با تغييرات سازماني و محيط به طور مؤثر فعاليت‌شان را ادامه و بر کارايي خود بيفزايند. از طرفي از مهمترين خصايص سازمان‌هاي امروزي تغيير و تحول است. در چنين شرايط محيطي پيچيده و متنوع با تحولات سريع، اگر شرکت نتواند متناسب با اين تغييرات، سازمان، مديران و کارکنان را همگام سازد، قرباني آن خواهد شد. بنابراین نياز به يادگیري سازماني امروزه به‌خوبي در تمامي سطوح سازمان ثابت شده است. به‌گونه‌اي که تحقيقات انجام گرفته، ارتباط مثبت بين سرمايه‌گذاري بر آموزش در بهره‌وري سازماني را نشان داده است. در اين راستا لازم است فرايند، منابع و اقدامات لازم آموزشي در سازمان شناسايي و در يک مدل علمي متناسب برنامه‌ريزي شود. چرا که آموزش و بهسازي کارکنان اقدامي راهبردي است که در سطح فردي باعث ارزشمندي و رضايت‌مندي فرد و در سطح سازماني باعث بهبود و توسعه سازمان مي‌شود.
حوزه منابع انسانی شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر نیز به‌منظور هدفمندسازی برنامه‌های توسعه کارکنان و فراهم‌سازی زیرساخت‌های اطلاعاتی لازم، اقدام به ایجاد ساختار و مکانیسم تحلیل تغییرات سازمانی و ایجاد ابزاری جهت بازنگری برنامه‌های توسعه فردی هماهنگ با کلیه سیستم‌های مدیریتی و استقرار نظام شایستگی محور در برنامه‌های آموزشی کرده است. چرا که اکثر سازمان‌های امروزی از این نظر که به‌صورت سازمان‌های دانشی درآمده‌اند و در آن‌ها منابع انسانی جایگاه رفیع و ویژه‌ای یافته، با سازمان‌های ادوار گذشته متفاوتند. در این بین جایگاه مدیران و نیروهای متخصص جایگاهی متعالی و کم‌نظیر است که به نوعی میتوانند ارتقای موقعیت یک سازمان را تضمین کنند. نتایج تحقیقات نشان از کمبود نیروهای مدیریتی و تخصصی و افزایش نیاز سازمان‌ها به مدیران به‌مراتب توانمندتر، مستعد‌تر، ماهرتر و شایستهتر از مدیران امروزی، در سال‌های آتی دارد و حقیقت این است که شناسایی بهره‌گیری از افراد شایسته، یکی از اساسی‌ترین چالش‌های پیش روی سازمان‌ها برای عبور از شرایط دشوار فردا است. به همین منظور اجرای طرح کانون ارزیابی و توسعه مدیران با هدف شناسایی نیازهای توسعه‌ای مدیران و کارشناسان کلیدی، هدفمندسازی برنامه‌های توسعه افراد کلیدی بر اساس شایستگی‌ها در دستور کار حوزه منابع انسانی شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر قرار گرفت که با حمایت و پشتیبانی مدیریت ارشد شرکت تا کنون طی ۲ مرحله و با موفقیت انجام گرفته و از اهداف این حوزه تداوم رویکرد کانون توسعه در شرکت‌های منطقه و توانمندسازی کارشناسان شرکت در این موضوع جهت نهادینه‌سازی این رویکرد است.
در همین حال بهبود مديريت مستلزم آگاهي و تسلط به دانش مديريت است. امروزه مديريت بهعنوان يكي از شاخه‌هاي معرفت بشري پيشرفت زيادي کرده است و آموزش و تحقيق در زمينه آن گسترش فراواني يافته است. باتوجه به اهميت مديريت در رشد و ارتقای سازمان‌ها و جوامع، نظام‌هاي آموزش عالي كشورها آموزش و تحقيق در حوزه مديريت را از نظر كيفي و كمي به‌سرعت توسعه داده‌اند .يكي از زمينه‌هاي بارز توسعه آموزش مديريت برگزاری دوره آموزشی مديريت حرفه‌ای کسب‌وکار (MBA) است که در شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر نیز با همکاری دانشگاه صنعتی شریف جهت تعدادی از مدیران ارشد و میانی شرکت اجرا شد.
نگهداشت در راستای تحقق اهداف سازمانی
توسعه روزافزون و افزايش بهره‌وري سازمان‌ها، به تقويت نيروي انگيزش و نيز رشد و بهره‌وري كاركنان نیاز دارد. موفقيت سازمان‌ها اغلب به تلاش، روحيات، انگيزش و رضايت منابع انساني وابسته است. در حقیقت اثربخشي سازمان‌ها و كارآيي مستقیما بستگی به نيروي انساني آن‌ها دارد. بنابراین از يك سو اهمیت دادن به پيامدهاي نارضايتي از شغل مانند جابجايي، غيبت، ترك کردن كار و ... و همچنین اثرگذاری آن بر سازمان و بالارفتن هزينه‌ها و از سوي ديگر اثرات جسمي و روحي نارضايتي بر سلامت پرسنل و بهره‌وري، اهميت موضوع را روشن مي‌سازد.
آنچه در راستاي توسعه منابع انساني اهميت دارد، اين است كه بهبود منابع انساني تنها با آموزش‌هاي فني و تخصصي حاصل نمي‌شود، بلكه از طرق مختلف بايد به توسعه آن پرداخت. در خصوص نظام نگهداري منابع انساني، سیاست‌های شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر ضمن توجه و سیاست‌گذاری در خصوص اصلاح و پیاده‌سازی نظام جبران خدماتی اثربخش، دارای ویژگی‌هایی از قبیل عدالت درونی، عدالت بیرونی، تشویق‌گرایی و ... است و در شرکت‌های منطقه به سایر موضوعات حوزه نگهداشت نیروی انسانی نیز توجه ویژه‌ای شده است که به‌طور کلی می‌توان آن‌ها را به دو دسته تقسيم کرد:
الف- مواردي كه بيشتر در رابطه با حفظ و تقويت جسم كاركنان است مانند: برقراري بهداشت و ايمني در محل كار، اجراي برنامه‌هاي ورزشي و تندرستي و بعضي ديگر از خدمات پرسنلي؛
ب- مواردي كه تقويت‌كننده روحيه و علاقه‌مندي كاركنان به كار و محيط كار هستند مانند: ايجاد امنيت شغلي، تامين زندگي در زمان حال، دوران پيري و ازكارافتادگي، رضايت از شغل و موارد مشابه ديگر.
از دو مسير تقويت روحيه كاركنان امکان‌پذیر است. يك مسير اغلب از لحاظ مادي و تامين نيازهاي رفاهي مد نظر است و مسير ديگر جنبه معنوي یعنی توسط قوت بخشيدن به ارزش‌هاي مثبت اجتماعي و اخلاقي كاركنان است. طبيعي است كه مورد اخير از طريق آموزش و پرورش كاركنان و همچنين اعمال شيوه‌هاي صحيح رهبري و رفتاري حاصل می‌شود. اقدامات جدي در زمينه امور ايمني و بهداشت در محيط شامل روش‌هاي تامين سلامت كاركنان در محل كار، ارگونومی، روش‌هاي بيومكانيكي و... صورت گرفته است. برنامه‌هاي بيمه و بازنشستگي نیز به‌منظور ايجاد امنيت اقتصادي و تامين معاش و زندگي مستخدم و خانواده او از قبیل تهیه بیمه‌های عمر و حوادث، تشکیل صندوق حمایتی درمان کارکنان و ...تهيه و اجرا شده است.
خدمات رفاهي از عوامل عمده حفظ و نگهداري نيروي انساني است. فراهم کردن خدمات رفاهي، تسهيلات ورزشي، بهبود كيفيت و شرايط محل كار، كمك در تهيه مسكن و غيره از جمله عواملی است که در شرکت به آن توجه می‌شود. علاوه بر تامين امكانات مادي و رفاهي كاركنان با فراهم آوردن سیستم‌هایی از قبیل نظام پیشنهادات، برگزاری جشن‌ها و مراسم‌هایی به مناسبت‌های مختلف، تورها و بازدیدهای مختلف، نشست با مدیران ارشد و ... در جهت طراوت و شادابي كاركنان از طريق بسط و توسعه مشاركت‌ها، همدلي‌ها، ارتباطات كارآمد تلاش شده است.
برون‌سپاری، رویکردی موفق در زمینه افزایش بهره‌وری
طی سال‌های اخیر، برونسپاري بهعنوان يكي از ابزارهاي توسعه سازمان، ارتقاي بهره‌وري، کاهش فعالیت‌های غیرمحوری و .... مورد توجه شرکت‌ها قرار گرفته است. اما یکی از نکات مهم آن است که فعالیت‌ها را پس از برون‌سپاری رها نکرده و در اثر ارزیابی، فرآیند برون‌سپاری را بهبود بخشیده و استراتژی‌های سازمان و ریسک‌های کمی و کیفی برون‌سپاری را مدیریت می‌کنند.
عاملی که در شرایط کنونی شرکت گل‌گهر را با برخی از شرکت‌های فعال در حوزه معدن و صنعت متفاوت می‌سازد، اتخاذ سیاست و رویکرد برون‌سپاری در بسیاری از فعالیت‌ها و ایجاد مزایایی همچون تمرکز بر اهداف اصلی، کنترل عملیاتی، انعطاف‌پذیری نیروی کار و ... است. این موضوع ضمن چابک‌سازی بدنه اصلی شرکت و واگذاری فعالیت‌ها به پیمانکاران تخصصی به افزایش بهره‌وری نیروی انسانی در مجموعه کمک شایانی کرده است. البته ناگفته نماند که اعمال نقش حاکمیتی و نظارت بر اجرای سیاست‌های شرکت در حوزه منابع انسانی در فرایندهای جذب نیروی انسانی، جبران خدمات، توسعه منابع انسانی، ایمنی، رفاه و بهداشت، مدیریت عملکرد و پاداش و ... ضمن ارتقای بهره‌وری، ایجاد رضایت شغلی، افزایش انگیزه و تحقق اهداف سازمان موجب ایجاد منافع مشترک و رشد و ارتقای فردی و سازمانی را فراهم کرده است. از طرفی با توجه به ماهیت شرکت‌های پیمانکاری، مهم‌ترین عامل ایجاد مزیت رقابتی برای آن‌ها نیروی انسانی متخصص و شایسته است و این موضوع ضرورت توجه جدی به حوزه منابع انسانی و فرآیندها و فعالیت‌های این حوزه را ایجاب می‌کند
