برنامه‌ریزی رکن اساسی هر شرکت برای دستیابی به اهداف مختلف در زمان‌های مختلف است و شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا بر اساس برنامه تدوین شده، مسائل مختلف درونی و پیرامونی را با یکدیگر تلفیق کرده و سپس به اجرای برنامه مورد نظر بپردازند. شرکت‌های معدنی و صنعتی نیز با توجه به پتانسیل‌های موجود در منطقه یعنی ذخایر معدنی و نیز بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی برنامه‌ریزی‌های لازم را صورت می‌دهند. البته مدیران ارشد شرکت نیز باید به برنامه اعلام شده پایبند باشند تا برنامه در میانه راه با مشکل مواجه نشود. به طور مثال شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر با توجه به نیاز بازار سنگ آهن و فولاد کشور و نیز پتانسیل‌های موجود در منطقه سیرجان و کرمان، برنامه‌های بلندمدتی برای خود تدوین کرده است و این برنامه‌ها در راستای اهداف کلان کشور لحاظ شده‌اند.
یادداشتی از مهندس سید محسن نبوی مدیر سیستم‌ها، برنامه و بودجه شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر
در شرایط کنونی اقتصاد کشور، برنامه‌ريزي نقشي بسیار پررنگ در فعالیت‌های کلی شركت‌هاي معدني بزرگ ايفا مي‌كند و اين شركت‌ها نیز باید همراه با دیگر شرکت‌های بزرگ کشور و دنیا مطابق با اصول مشخص و معین، در ابتدای هر سال مالی، برنامه‌ريزي‌هاي ساليانه خود را انجام دهند. همان طور كه در مفاهيم و تئوري‌هاي مديريت کلان همواره به آن اشاره و تاکید می‌شود، برنامه‌ريزي از وظايف اصلي هر مدير به‌شمار می‌رود و قطعا هر سازماني كه قصد داشته باشد در میان شرکت‌های مشابه ادعاي موجوديت كند، در وهله اول نياز به برنامه‌ريزي دقیق دارد. در این مسیر قطعا هر قدر که ابعاد سازمان و شرکت مزبور بزرگ‌تر شود، به تبع آن، نياز به برنامه‌ريزي از اهميت ويژه‌‌تری برخوردار خواهد شد. در نتیجه مقوله برنامه‌ريزي يك ابزار بسیار ضروري براي همه سازمان‌ها تلقی می‌شود؛ اما در این رابطه اعتقاد بر این است که كميت و كيفيت برنامه‌ريزي بيشتر مد نظر قرار میگیرد كه باید عنوان شود اين مورد در سازمان‌هاي متعدد، به نوع سازمان و عملکرد آن بستگی خواهد داشت و در نتیجه، به صورت‌هاي مختلف پياده مي‌شود. لازم به توضیح است مساله‌ای كه در موفقيت برنامه‌ريزي در سازمان نقش دارد، وجود و شكل‌گيري سيستم برنامه‌ريزي است و در صورتي برنامه‌ريزي اثربخشي لازم را دارد كه همواره اين سيستم در سازمان جاري باشد و مديران سازمان و نیز کارکنان آن‌ها همواره بر اساس برنامه حركت كنند. البته باید عنوان شود آنچه در حال حاضر مهم‌تر از دستيابي به برنامه تلقی می‌شود، رسيدن به اهداف اثربخش در سازمان است. علاوه بر این، نكته حائز اهميت در پياده‌سازي یک سيستم برنامه‌ريزي، تعهد مديران، بويژه مدير ارشد سازمان است.
چگونگی تحقق برنامه‌ریزی در شرکت
شركت‌هاي معدني و صنعتي مي‌توانند با يك برنامه‌ريزي و بودجه‌بندي مناسب به اهداف كوتاه‌مدت و بلندمدت خود دست يابند. اما باید توجه داشت که در مسیر رسیدن به موفقيت در برنامه‌ريزي، به دو عامل اساسی نیاز است كه عبارتند از كيفيت برنامه‌ريزي و از آن مهم‌تر اجراي برنامه تدوین شده؛ چرا كه اگر زيباترين و بهترين برنامه‌ها نيز به مرحله اجرا نرسند، تنها بر روي كاغذ باقي مي‌مانند و همان‌گونه که پیش از این نیز بیان شد، پاشنه آشيل همه اين موارد تعهد مدير ارشد نسبت به برنامه و داشتن یک سيستم برنامه‌ريزي منظم است. در عین حال یک شرکت براي اينكه بتواند برنامه خوبي داشته باشد، باید در درجه اول شناخت خوبي نسبت به كسب‌وكار و تهديدها و فرصت‌هاي محيط پیرامون خود داشته باشد. در يك كلام می‌توان گفت که برای پیشبرد یک برنامه‌ریزی مناسب، مديران ارشد کشور ما باید تفكر استراتژيك داشته باشند. همچنين از ديگر عوامل مهم در تدوين یک برنامه خوب به‌ویژه برای شرکت‌های معدنی، ارتباط قوی با ذي‌نفعان كليدي شركت و شناخت نيازهاي آن‌ها است. در همین حال در زمينه اجرا نيز یک شرکت بايد بتواند همه برنامه مورد نظر را به‌درستي در سازمان متبوع خود تسري دهد و كار روزانه افراد، اقدامات و ماموريت آن‌ها به‌صورت تنگاتنگ در همه حالات با برنامه مدون شده تلفيق شود و در پی آن همه حركت‌های مجموعه در راستاي اجرای صحیح آن برنامه قرار گیرد.
در شرایط امروز کشور که شدیدا به برنامه نیاز است، در حقیقت آنچه که مي‌تواند یک شركت را در تحقق اهداف مورد نظر خود و دستیابی به برنامه‌های تعیین شده كمك كند، خلق و بهوجود آوردن يك روحيه كار تيمي و مشاركت در بين عوامل اجرايي و نيز درك صحيح تک تک افراد سازمان از اهداف شرکت است. در این زمینه لازمه دستیابی به اهداف در یک مجموعه، ترجمه اهداف به كارهاي اجرايي و عملياتي در محيط كار است كه غالبا توسط معاونان و مديران مياني شركت صورت مي‌گيرد. يك نكته بسیار ضروري که مدیران نباید در هیچ زمانی از آن غافل شوند این است که باید این مدیران به‌طور مستمر اهداف و نتايج دستيابي به آن را پايش کنند و در صورت دستیابی به اهداف، كاركنان را نیز در نتايج دستيابي به اهداف نظير پاداش‌هاي مادي و معنوي شریک کنند.
نگاه استراتژیک به مقوله برنامه‌ریزی
در زمینه برنامه‌ریزی‌های اساسی، شركت معدني و صنعتي گل‌گهر همواره طی دو تا سه سال اخیر به مقوله برنامه‌ريزي و بودجه‌بندي به اشکال گوناگون شامل كوتاه‌مدت و بلندمدت به‌صورت ویژه نگاه می‌کند و اصولا اين شركت برنامه‌ریزی‌های خود را بر اساس اهداف بلندمدت و افق چندین ساله تعيين مي‌كند. در حقیقت در شرایط کنونی آنچه در شركت معدني و صنعتي گل‌گهر بهوجود آمده و جاري شده است، يك سيستم برنامه‌ريزي مدون و پیشرفته است كه خود از دو حوزه برنامه‌ريزي استراتژيك و برنامه‌ريزي عملياتي تشكل شده است. در این زمینه برنامه‌ها و اقدامات استراتژيك و عملياتي در راستاي اهداف شركت كه این مساله نیز برگرفته از نقشه استراتژي درازمدت شركت است، تعريف شده و به سيستم بودجه شركت متصل شده است. در عین حال بودجه شركت در قالب بودجه جاري قرار ندارد و بودجه سرمايه‌گذاري‌ها اين برنامه‌ها را دربر مي‌گيرد و كليه پرداخت‌ها بر اساس بودجه مصوب در ابتداي سال كه در كميته بودجه شركت به تصويب رسيده است، صورت می‌پذیرد. اين نكته نيز قابل ذكر است كه پيشرفت برنامه‌ها به‌صورت فصلي پايش و به اطلاع مديران ارشد شركت رسانده مي‌شود.
برنامه‌ریزی‌های برای دستیابی به اهداف کلان کشور
شركت معدنی و صنعتی گل‌گهر برنامه‌ريزي‌هايي را به‌صورت بلندمدت براي توسعه فعاليت‌هاي خود صورت داده است و بر اساس افق مد نظر این شرکت، تاكنون بخش عمده‌ای از اين اهداف حاصل شده است. به‌طوری که شركت معدني و صنعتي گل‌گهر چشم‌انداز سال 1398 منطقه خود را بر اساس پتانسیل‌ها و توانمندی‌های موجود در این منطقه، بر پایه دستيابي به ظرفيت 20 ميليون تن كنسانتره ، 20 ميليون تن گندله و 5 ميليون تن فولاد تدوين كرده است. این برنامه‌ریزی بر اساس نیاز بازار کشور به مواد اولیه تولید فولاد مانند کنسانتره و گندله و نیز پتانسیل‌های موجود در منطقه یعنی ذخایر غنی سنگ آهن انجام شده است که خوشبختانه با اهتمام مدیران و کارکنان مجموعه و با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، تا کنون بخش مهمی از این اهداف محقق شده‌اند. لازم به ذکر است که سند یاد شده نیز بر اساس سند چشم‌انداز 20 ساله كشور در توليد فولاد و سهم منطقه گل‌گهر از پتانسيل‌هاي موجود در كشور و قابليت‌هاي منطقه شكل گرفته است. بنابراین در جهت تحقق اين چشم‌انداز، استراتژي‌هاي توسعه شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر شکل گرفته‌اند و طرح جامع منطقه نيز طراحي شد و به اجرا درآمد. البته باید اشاره شود که در طي این مدت که برنامه‌ریزی‌ها انجام شدند، كشور با تحريم‌هاي خارجي و نيز ركود داخلي و همچنين كاهش شديد قيمت‌هاي جهاني روبه‌رو شد؛ اما خوشبختانه این شركت توانست با وجود اعمال تحریم‌ها علیه کشور و محدودیت‌های موجود، به‌خوبی در مسير تحقق چشم‌انداز خود حركت كند.
راه‌اندازی واحدهای تولیدی در راستای سند چشم‌انداز
در حال حاضر شركت معدنی و صنعتی گل‌گهر توانسته است با راه‌اندازي خطوط 5 و 6 و 7 تولید كنسانتره و نيز كارخانه شماره 2 گندله‌سازي در سال گذشته که نقش موثری در خودکفایی از واردات و تامین مواد اولیه تولید فولاد در کشور داشت، بخشي از چشم‌انداز خود را محقق كرده است. لازم به یادآوری است که علاوه بر طرح‌های مورد نظر در شرکت گل‌گهر، راه‌اندازي خطوط 1و 2 كنسانتره گهر زمين، همچنین فاز اول احيای شرکت جهان فولاد سیرجان و در نهایت پروژه عظیم مگا مدول اول آهن اسفنجي شركت توسعه آهن و فولاد گل‌گهر، بخش ديگري از تحقق چشم‌انداز این شرکت را تشکیل خواهند داد.
مشارکت در پروژه‌های ملی
علاوه بر پروژه‌های معدنی و تولیدی شرکت گل‌گهر، پروژه‌هایی نیز در سطح ملی در دستور کار قرار دارند که در این رابطه از مهم‌ترين پروژه‌هاي در دست اقدام اين شركت مي‌توان به طرح تامين و انتقال آب خليج فارس با مشاركت دو شرکت معدنی و صنعتی چادرملو و شرکت ملی صنایع مس ایران اشاره کرد که در حوزه زيرساخت نيز اقدامات متعددي در گل‌گهر در دستور كار قرار گرفته است؛ پروژه راه آهن سیرجان به کرمان از جمله آن‌ها به‌شمار می‌رود.
اقداماتی در زمينه بازنگري استراتژي‌ها
از آنجا كه طی سال‌های اخیر بخش عمده‌اي از چشم‌انداز شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر محقق شده است يا اینکه قرار است این برنامه‌ها در افق سال 1398 محقق شوند و در عین حال، با توجه به تغييرات عمده صنعت و عوامل متعدد بازار در سطح داخلی و بین‌المللی، این شرکت تصمیم گرفته است در برخی از استراتژی‌های کلان خود بازنگری‌هایی را صورت دهد. در این راستا، بازنگري در استراتژي‌های اساسی این شرکت با مشاركت مشاور بين‌المللي آغاز شده است. اين قرارداد در دو حوزه تدوين طرح جامع گل‌گهر و نيز بهينه‌سازي فرآيند توليد از معدن تا فولاد تعريف شده است. علاوه بر این طرح یاد شده به بررسي فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري گل‌گهر در ساير نقاط كشور و جهان و نيز ورود این شرکت به حوزه تولید محصولات جديد خواهد پرداخت كه اميد است گزارش نهايي این پروژه، تا 6 ماه آينده تدوين شود.
